1. Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm chấu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em.
Trích “ Thư gửi các học sinh”- 1945
2. Các em hãy nghe tôi nói, lời của một người anh lớn lúc nào cũng ân cần mong mỏi cho các em được giỏi giang. Trong năm học tới đây, các em hãy cố gắng, siêng năng học tập, ngoan ngoãn, nghe thây, yêu bạn.
Trích “ Thư gửi các học sinh”- 1945
3. Các em phải ngoan, ở nhà phải nghe lời bố mẹ, đi học phải siêng năng; đối vơi bầu bạn phải yêu kính. Các em phải thương yêu nước ta. Mong các em mai sau lớn lên thành những người dân xứng đáng với nước độc lập tự do.
Trich “ Thư gửi thiếu nhi Việt Nam đêm Trung thu đầu tiên
của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”- 1945
4. Các cháu nồng nàn yêu nước làm cho tôi rất động lòng. Tôi thay mặt cho tất cả đồng bào lớn tuổi mà cảm ơn các cháu. Các cháu đã tỏ ra là những cháu rất xứng đáng của tổ tiên Hồng – Lạc, và rất xứng đáng là “ tiểu chủ ông” của nước nhà.
Trích “ Trả lời thư của nhi đồng cứu quốc Phước Điền ( Quảng Ninh)
và Cẩm Giàng ( Hải Dương) ” - 1945
5. Bác khuyên các cháu giữ gìn kỉ luật, và ra sức học hành. Cháu nào chưa biết chữ quốc ngữ, phải học cho biết. Cháu nào biết rồi, thì gắng giúp anh em chị em học cho biết.
Trích “Gửi nhi đồng xã Ba, Lào Cai” -1946
6. Hăng hái, kiên quyết, không sợ khó, không sợ khổ, phải siêng làm, phải tiết kiệm. Việc phải làm….thì ta không chờ ai nhắc nhở. Việc nên tránh…thì ta không đợi ai ngăn ngừa.
Trích “Gửi thanh niên và nhi đồng toàn quốc nhân dịp Tết sắp đến” - 1947
7. Bác mong các cháu làm việc và học hành, cho xứng đáng là nhi đồng của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, thống nhất và độc lập.
Trích “Thư gửi nhi đồng toàn quốc nhân dịp kỉ niệm
cách mạng Tháng Tám” - 1947
8. Tuổi các cháu còn nhỏ, thì các cháu làm những công việc nhỏ. Nhiều công việc nhỏ cộng lại thành công việc to.
Trích “Thư gửi nhi đồng toàn quốc nhân dịp kỉ niệm
cách mạng Tháng Tám” – 1947
9. Ngày nay các cháu là nhi đồng. Ngày mai, các cháu là người chủ của nước nhà, của thế giới. Các cháu đoàn kết thì thế giới hòa bình và dân chủ, sẽ không có chiến tranh.
Trích “ Thư Trung thu gửi các cháu nhi đồng” - 1951
10. - Thi đua học tập,
- Thi đua sản xuất,
- Thi đua giúp đỡ các gia đình thương binh, liệt sĩ.
Thế là các cháu biết đấu tranh. Các cháu phải đoàn kết, thương yêu nhau, giữa nhi đồng Việt Nam với nhau, giữa nhi đồng Việt Nam và nhi đồng Trung Quốc, nhi đồng Liên Xô, nhi đồng các nước.
Trích “ Thư gửi nhi đồng toàn quốc nhân ngày
Quốc tế thiếu nhi” - 1951
11. Mỗi năm, đến tết Trung thu, Bác càng nhớ các cháu.Trung thu trăng trong gió mát là cảnh thanh bình. Mục đích của Bác và Đoàn thể cùng Chính phủ là cốt xây dựng cho các cháu đời sống thanh bình, tự do, sung sướng.
Trích “ Thư Trung thu” – 1952
12. Trước hết, các cháu phải thương yêu giúp đỡ nhau, phải đoàn kết chặt chẽ. Đoàn kết giữa các cháu lớn và các cháu bé. Đoàn kết giữa các cháu vùng này với các cháu vùng khác. Đoàn kết giữa các cháu miền Nam với các cháu và đồng bào địa phương. Đoàn kết giữa các cháu và cô, các chú cán bộ.
Trích “ Thư gửi các cháu và các cán bộ trường miền Nam” - 1955
13. Các cháu cần cố gắng thi đua với các cháu thiếu niên, nhi đồng các nước anh em để sau này thiếu niên, nhi đồng thế giới đoàn kết chặt chẽ, xây dựng xã hội vui tươi nhất, đẹp đẽ nhất tức là xã hội cộng sản
Trích “ Lời dặn thiếu nhi đến chào mừng Đại hội toàn quốc lần thứ III
của Đảng Lao động Việt Nam” - 1960
14. Mai sau các cháu là người chủ của nước nhà. Cho nên ngay từ rầy, các cháu cần phải rèn luyện đạo đức cách mạng để chuẩn bị trở nên người công dân tốt, người cán bộ tốt của nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh.
Trích “ Thư gửi thiếu niên, nhi đồng toàn quốc nhân dịp
kỉ niệm 20 năm thành lập Đội thiếu niên tiền phong ” – 1961
15. - Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào
- Học tập tốt, lao động tốt
- Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt
- Giữ gìn vệ sinh
- Thật thà dũng cảm.
Trích “ Thư gửi thiếu niên, nhi đồng toàn quốc nhân dịp
kỉ niệm 20 năm thành lập Đội thiếu niên tiền phong ” – 1961
Nhưng trong cuốn sổ “Giải thưởng Bác Hồ” là loại sổ dành riêng để thưởng cho giáo viên và học sinh có thành tích xuất sắc trong học tập năm học 1964- 1965 thì 5 điều Bác dạy trên đây lại được in hoàn chỉnh là:
“Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào
Học tập tốt, lao động tốt
Đoàn kết tốt, kỉ luật tốt
Giữ gìn vệ sinh thật tốt,
Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm”.
Chữ “thật tốt” và chữ “khiêm tốn” được bổ sung vào 2 câu cuối, nên mỗi câu đều có 6 chữ.
Sinh thời, chú Vũ Kỳ - Thư ký của Bác cho biết: “Sở dĩ như vậy vì gần đến cuối năm 1965, để chuẩn bị phần thưởng cho giáo viên và học sinh vào cuối năm học, Bác thấy 5 điều Bác dạy thiếu niên, nhi đồng từ năm 1965 trở về trước, 3 câu đầu mỗi câu có 6 chữ còn 2 câu cuối mỗi câu chỉ có 4 chữ, như vậy không cân đối. Bác đã suy nghĩ và bổ sung thêm cho mỗi câu đủ 6 chữ”.